ئایا سیستمی دووکانی تەنففۆسی شوێنی دوواندن خێرایی دوو دەهەڵاتێ؟

چۆن سیستمی دووکانی تەنففۆسی شوێنی دوواندن کار دەکات و کاریگەری ڕاستەقینەی لە جیهانی ڕاستەقینەدا

پاشتەنانی پێشنیارکراو: چۆن سیستمی دووکانی تەنففۆس دیزاین کراون بۆ کەمکردنی تەڕی دوو

ڕێکخراوەکانی ئەمڕۆ بۆ داگرتنی دوکانی سیگارە لەسەر هەوری گەورەی گواستنەوەی هەوا دەبەستن کە بە شێوەیەکی گشتی نزیکەی ١٠ تا ١٥ جار لە کاتژمێردا و لەگەڵ چەندین لاوەرزی فلتر کار دەکەن تاوەکو دوکان زیاد نەبن. ئەم مەکانیزمە تەکنیکییە سەرنجی خۆی دەباتە سەر دروستکردنی ئەو شتانەی پێیان دەوترێت ناوچەی فشاری نەرێتی. ئەمە دەبێت نزیکەی ٨٥ تا ٩٠% لەو ذەرّە بچووکانە بگرێتەوە لەو شوێنەی دەبێت ماوەتەوە بەجۆی گەشەی کردنشان. زۆربەی سیستەمەکان بە فلترە بنچینەییەکان دەست پێدەکەن کە یەکەم شوێن گرتنی تالاکی گەورەکان دەکەن. دواتر لاوەرزی کاربۆنی تایبەت هەن کە مەبەستیان چارەسەرکردنی گازە خراپەکانی وەک فۆرمەلدەهید و بینزین. هەرچەندە هیچ سیستەمێک بە تەواوی بێ ئاسنا نییە، بەڵام زۆرترین بەرهەم بەرھەمھێنەر دەڵێن دووای نصبکردن کاریگەری بەرچاویان لەسەر کوالیتی هەوا بووە.

فێنۆمینۆن: دوکانی دووەم هەرچەندە داگرتنی ئەکتیف هەیە

لەگەڵ ئەوەی داواکارییە مهندیسییەکان هەن، ڕاپۆرتەکانی CDC دیاری کردووە کە سیستەمە کۆنڤینسیۆنەلەکان تەنها ٢٧٪ لە ذەرە بچووکەکانی PM0.1 لە دوخی توتون دەرباروو دەکەن (داتای ٢٠٢٣). شێوازی گەشتی هەوادا بەردەوام بەرەو شوێنە پەیوەندیدارەکان دابەش دەکات، لە توێژینەوەکاندا دیاری کراوە کە شلۆقی نیکۆتین لە ناوچە نەخواردنەوەی توتونەکان ٨ جار زیاترە لە بنچینەی دەرەوەی داهاتوو.

ئاسنامەی کەس: پێوانەکانی کوالیتی هەوا لە جۆخانی توتونکردنی فرۆشراو

توێژینەوەیەکی ٢٠٢٢ لەسەر جۆخانی توتونکردنی کازینۆیەکی ٢,٥٠٠ فوت دووجای نیشانی کێگەی سەرەکی دەرکرد:

مێتریک	پێش دابەزاندن	دواتر دابەزاندن	ڕەهنامەی WHO
PM2.5 (μg/m³)	380	194	25
تەرکیبی CO (ppm)	16	9	9

لەگەڵ ئەوەی سطحی PM2.5 ٤٩٪ کەمبوو، هێشتا لە کاتی دەستپێکردندا ٦٧٦٪ لە سطحی سەلامتیدا بەرزتر بوو، کە ناکاریگەری فرۆشتنی هەوا بۆ دەستکەوتنی کوالیتی هەوای پاراستنی سەلامتی نیشان دەدات.

ڕەفتار: کەمبوونی بەکارهێنانی فرۆشتن وەک چارەسەری تاکەگەر

کۆمەڵگای ئەمریکی دابینکردنی تەپڵ، ساردکردن و مەکینەکانی کۆنتڕۆلی هەوای (ASHRAE) دۆخی خۆی لە ساڵی 2023 دا گۆڕی، وتی کە هیچ استانداردێکی داهاتوو ناتوانێت ڕیسکی شێرپانی لە دواچوونی دووخانی توتون بە باشی کەم بکاتەوە. دوازدە ویلایەتی ئەمریکا دواتر یاسای بنکەوەکانیان نوێکردۆتەوە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی شوێنەکانی داخراو بۆ دووخان بە جێهێشتنی تەواوی دووخان لە ناو ماڵەکان.

سترەتیجی: تێکەڵکردنی کۆنتڕۆڵی سەرچاوە لەگەڵ دەربارکردنی مەکانیکی بۆ دەستکەوتنی ئەنجامی باشتر

زۆرێک لە ئابوریلە بیرخراوەکان دەستیان کردبە سەر هاوتایکردنی ناوچە سیگارەنشینەکان لە دەوروبەری چەوانەکان لەگەڵ سیستمی شوێنکردنی هەوا کە هەواکە بەلایەنی کەم ٢٠ جار لە کاتژمێردا دەگۆڕێت. کاتێک ئەم دوو مەودایە کار لەگەڵ یەک دەکەن، بەپێی توێژینەوەکانی تەندروستی ئابوریلەکانی ٢٠٢٤، تەنەکانی بچووک دووسێیان دەکەنەوە لە دژی بەکارهێنانی تەنها ڤێنتیلاسیۆنی ئاسایی. بەڵام گۆڕانکاری راستەقینەکان وەک ئەو ناوچانە سیگارەنشینە داخراوانە دەردەکەون کە سیستمی دەرکردنی دووک بۆ خۆیان هەیە و لەگەڵ پشکنینی بەردەوامی کوالیتی هەوا. تاقیکردنەوە سەرەتاییەکان نیشاندەدەن کە ئەم ڕێکخراوە دەتوانن تا قەنجی چوار لە پێنجەم تلووشەکان لە نێوان بەشە جیاوازەکانی ئابوریلەکان بکەنەوە، کە ئەمەشیان بەهێز دەکات تا هەموو کەس بپارێزێت و تەندروست بن.

توێژینەوەی زانستی: ڤێنتیلاسیۆن تەنها ناتوانێت ببرێتەوە لە دژی دووکی دووەم

دۆزینەوە سەرەکییەکان لەلایەن ئەنجومەنی تەندروستی گشتییەکانەوە لەسەر ناکاریگەری ڤێنتیلاسیۆن

خەلاتی تەندروستی گشتی بە دووای یەک دەبنەوە کە ئەم شتەی تاکەی دۆزیانەوە: ئەو سیستەمە خاسە ڤێنتیلاسیۆنەی بۆ جۆری سیگارەکان سادەترین جۆر نییە لە دژی مەترسی دووھاواری دووتن. سەیری زنجیرە توێژینەوەکان بنەرە لە جیھاندا، زیاتر لە پنجا هەموویان، و ئەوە چی دەبینین؟ تەنانەت فانسیترین سازکراوی ڤێنتیلاسیۆنیش هێشتا دەگۆڕێت بە ھەسارەکانی PM2.5 لە ڕیزبەندی ٤ تا ٦ جار بدتر لەو شێوەی کە سازمانی تەندروستی جیھانی باشتر دەزانێت. و ئەمەش دەڵێت کە کۆمەڵگای ئەمریکیی سازکاری گەرمکردن، ساردکردن و مەکینەی ڤێنتیلاسیۆن دەربارەی ئەم بابەتە دەڵێت: هیچ جۆرە سیستەمێکی هەوا نییە کە بتوانێت ئاستی دووھاواری دووتن بگوازێتەوە بۆ ئەو سطحەیەی بەتاڵ بێت کاتێک کەسێک سیگارە دەکات.

توێژینەوەی کۆمەڵی توێژینەوەکانی کوالیتی هەوا لە شوێنە داخراوەکاندا کە سیستەمی ڤێنتیلاسیۆنی جۆری سیگارەیان ھەیە

توێژینەوەی نوێی ٢٣ توێژینەوەی کوالیتی هەوا نیشاندەدات کە ڤێنتیلاسیۆن تەنیا داگیرکردنی تر دکات—ناوەکەی ناکات—لە توسمە خەستەکەرەکان:

جۆری توسم	کەمبوونەوەی ناوەند	هەڕەمی دوای تەنفۆسکردن
بەرەکەی ماددەیی	38%	٢٢ مایکرۆگرام/متر³ (لەبری ٥ مایکرۆگرام/متر³ هەڕەمی ساڵامەتی)
کاربۆن مونۆکساید	27%	٤.١ پار ڕوو میلیۆن (لەبری ١ پار ڕوو میلیۆن ڕێنمایی ئێپا)
کۆمەڵە کیمیاویی دەگوازراوە بۆ دەرەوە	19%	٨٧% زیاتر لە شێوەی دیاریکراوی ئۆشا

بە تایبەتی، ٩٢% لە شوێنەکانی تەنفۆسکراو زیاتر لە سەدی نیکۆتینی هەوا بوون دوای ٣٠ خولەک لە کاتی دووخماوە.

توێژینەوەی دەربارەی دادمان: دعوای کۆمپانیاکان لەبری سەلماندنە ئەپیدیمیۆلۆجییەکان

هەندێک کۆمپانیای سوودبارکەر هەستیان بەوە دەکات کە ٩٥٪ لە دوخەکە دادەخرێن، بەڵام سەلماندنی ڕاستەقینە دەربارەی ئەوە نشتیمانی تر دەگێڕێت. ڕاستییەکە ئەوەیە دووخی دووانە هێشتا دەتوانێت کێشەی دڵ دروست بکات تەنانەت کاتێک ١٪ بێت لەو شێوەیەی ئەم سیستمانە دەڵێن لەناو دەبرێت. لە توێژینەوەیەکی نوێدا کە لەلایەن ڕێکخراوی تەندروستی جیهانیەوە پشتگیری دەکرێت، بەرامبەری ئەم کێشەیە بوو و شتێکی سەرنجڕاکێش بدۆزییەوە: جیاوازی زۆر نەبوو لە نێوان کارمەندانی کە دواتر لە شوێنی خاوکردنی باشدا کار دەکرد و کەسانی تر کە هیچ خاوکردنێکیان نەبوو لەسەر تەندروستی سینگ. ئەمە چییە؟ بە شێوەیەکی بنچینەیی، زۆربەی سیستمەکانی خاوکردن سادەترین مەودای دوخ ناکەن کە بەشێکی گرنگی تەندروستی داگیر دەکات.

• تەنەکانی ناوناوی (₊0.1 مایکرۆن) کە فیلتەرەکان دەپەڕێنەوە
• کۆبونەوەی ماوەی دوخی سێهەم لەسەر ڕووکارەکان
• تۆکسینە گازییەکانی وەک هیدرۆجین سایانید کە چەند کاتژمێرێک دوای خاوکردن ماوەتەوە

ئەگاداری تەندروستی گشتی ئێستا یەکگرتوو پۆلیسییەکانی بێدوخی ١٠٠٪ داوا دەکەن لە جیاتی ڕێکخستنەکانی بنەما بە خاوکردن.

خەمگری سەلامەتی دووبارەی تامۆک خواردن لە شوێنە بەهەواکان

ماوەی تەقەوە و تەنەلەی زیادی توخەی تامۆک لە ناو شوێنە بەهەواکان

سیستەمەکانی فرەوانکردن لە جۆخانەکان سادەترین جۆر ناگرنگن کاتێک دێتە سەر بڕینە خەبەردارکەرەوەکانی PM2.5 و جۆرە گاز زەرەرییەکانی تر کە ماوەیەکی زۆرتر لە دوخی دیدەبێت پەیدابوو ماوەتەوە. توێژینەوەیەک کە لە ژورنالی پزیشکی کار و هەوای دەرەکی چاپ کراوە شتێکی سەرسوڕهێنەری دەرخست. ئەوان فڕۆشاری کازینۆی هەڵدراوی سیستەمی فرەوانکردنیان بینی و تێبینی کرد کە هێزانی بنزین لە ناو داخڵ ١٢ جار زۆرترە لە دەرەوە. و بزانە – شتی PM2.5 تا ٢٨٠٪ زۆرترە لەو شێوەی کە ئێڤی ئەوە بە تەواوی بێخطر دادەنێت. پاشایەکی تر هەیە کە کەس زۆر قسەی ناکات بەڵام زۆر گرنگە. ڕاپۆرتی گەورەی ٢٠٠٦ لەلایەن دکتۆری گشتی ئەمریکاوە دەربڕی کە هیچ جۆرە ڕووکردنەوەی هەوایەک ناتوانێت بچێتە سەر ئەو مانای سێهەمی دوخە کۆکراوەکانەی کە لەسەر دیوارەکان، ئامێرەکان، تەنانەت جلوبچەکاندا دەکەونەوە. ئەم مانایانە ماوەی چەند ڕۆژێک، هەفتەیەک جارێک دەمێننەوە، و خەڵک بەبێ زانین دەمه‌وێنەوە.

کۆمەڵگە چەوسان و ناسودبار و نەشتەری درێژخایەن لە ناوچە ناوبەرەکان

Karkerên li mêvandariyê ku di deverên avedankirinê de dem derbas dikin, di dawiyê de nikotîn dihejînin ku wek 1 heta 4 cigaretteyên normal di rojên karê xwe de li gor lêkolîna NIOSH ji sala 2023an. Kûrik jî ne tenê li cihê xwe dimîne. Ew ewrên ku diherikin, di rastiyê de digihîjin deverên nêzîkî yên ne-tûndûjî li dora 43% ji ya ku di destpêkê de hebû, bi taybetî dema ku derî di navbera qadên de ji bo demeke dirêj vekirî bimînin. Zarokên ku li nêzîkî van cihên ku dibêjin ku dûman bi hewa têne kirin mezin dibin jî rastî hin metirsiyên mezin ên tenduristiyê tên. Navenda Kontrolkirina Nexweşîyan li ser vê mijarê hişyarî da û diyar kir ku zarokên di van deran de bi qasî kesên din du qat zêde astma xwe diafirînin, ji ber ku madeyên zararkar ên wek akrolîn û formaldehyde, piştî ku dûman ji holê rabû jî li dora xwe dimînin.

تەکنۆلۆجیی تاقیکردنەوەی هەوا و سنورەکانی لە سڕینەوەی دوخ

کارایی فیلتەرەکانی HEPA لە داگرتنی تەنەکانی دووکراوی توتون

فیلترەکانی HEPA زۆر باشین لە داگرتنی تەنیشتەکان، بە شێوەیەکی نزیکەی ٩٩٫٩٧٪ کاراییان هەیە بۆ ذەرەکانی ٠٫٣ میکرۆن یان گەورەتر، کە ئەم دانە جیاکانەی لە دوخی توتون وەکوَ ذەرەکانی PM2.5 پێکهاتوون. لە ڕاپۆرتی تێچوونی تەکنەلۆجیای هەواوە لە ساڵی ٢٠٢٣، دەرکەوت کە ئەم فیلترانە نزیکەی ٧٤٪ کەمکردۆتەوە لەسەر ماوەی نیکۆتینی لە هەواکەدا کاتێک لە ئازمووگەکاندا تاقیکراونەتەوە. بەڵام ئەمەش چۆرە: قۆناغەکانی سیگارەکردن کێشە دروستدەکەن چونکە زۆر شتی تێکشکاو لە هەوا دەگرێتەوە. فیلترەکان سێ جار زیاتر بەرەو سەرکلۆشکردن دەچن لە مقایسە بە سیستەمی HVAC-ی سادە، کەواتە پێویستی بە گۆڕینیان هەیە هەفتەیەک جار ئەگەر بمانەوێت بە شێوەیەکی باش بەکاربهێنرێن.

سنوورەکانی فیلترکردنی کاربۆن بەرامبەر توسمەکانی گازی لە دوخیدا

لە کاتێکدا HEPA ئامانجی ئەو شتانە دەبێت کە پێکهاتوون لە مووشەک، کاربۆنی چالاک بەردەوامی هەیە لەگەڵ توسمە گازییەکان. ماتریکسە کاربۆنییەکان تەنها ٢٢–٣١٪ فۆرمەلدەهید و ئاکرۆلیین دەرباس دەکەن پێش ئەوەی بەرگری بکەن. لە ماوەی سیگارەکردنی بەردەوام، ئەم توانایە لە ماوەی ٩٠ خولەک تەواو دەبێت، کە دەهێنێت توشە کارسینۆجینیکەکان بگەڕێنەوە بۆ هەوا.

کارایی و خێرایی دابەزینی هەوا لە ئاوازی دوخانسۆزی بەردەوام

پێویستی بە ١٢ تا ١٥ جوڵەی هەوا لە کاتژمێردا هەیە بۆ گەشتن بە ئاوازی سۆزینی ناوەندی–بەهایەکی هاوتا بە جوڵاندنی ٣,٠٠٠ پێکانی هەوا هەموو پێنج خولەکێک. کارایی بە شێلی داوشێت کاتێک دانیشتووان دووبارە دەبن: هەڕەمی PM2.5 تا ١٨٠٪ زیاد دەبێت تەنانەت لەگەڵ فلترە نووسینگەییەکانیشدا.

چەسپوولکەی ژیان: سیستەمی دابەزینی هەوا بۆ ماڵی سیگار و کارایی لە جیهانی ڕاستەقینە

لە تەنیاکردنی ساڵی ٢٠٢٢ بۆ هەشت ماڵی سیگار کە سیستەمی دابەزینی هەوایان هەبوو دەرکەوت:

مێتریک	ئەنجامی ناوەند	سنووری ئێپا
PM2.5 (μg/m³)	89	12
CO∞ (ppm)	1,450	1,000
ڕێژەی جوڵەی هەوا (لە کاتژمێر)	6.7	12+

تەنانەت لەگەڵ خەرجی ٢٨,٠٠٠ دۆلار لە ساڵ، هەموو شوێنەکان سنووری هەڕەمی هەوايان توند کرد لە ماوەی ٤٠ خولەکی یەکەمی کارکردن.

کۆنتڕۆڵە ئەندازیارییەکان لە بەرامبەر تەواو کردنی سۆزین: گۆڕانکارییەکی کاریگەر و سیاسەتی

لێکۆڵینەوەی پێشبینی: داگرتنی هەوا، پاککردنەوەی هەوا، و ممنوعی سیگار سمووتن

دەسەلاڵی تەندروستی لە سەرانسەری جیهان ئێستا داوا لە کۆتایی هەڵگرتنی سمووتن دەکەن بجیهات لە بەکارهێنانی چارەسەری ئەندازیاریی وەک ئۆتادە سمووتنی داگرتوو. سیستەمی داگرتن بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ یارمەتی دەدات لە کەمکردنەوەی ڕەگەزان بە نزیکەیی ٤٠ تا ٦٠% لە تاقیگەکان، بەپێی زانیارییەکانی ASHRAE لە ساڵی ڕابردوو. بەڵام ئەم سیستەمانە ناتوانن ئەو ڕەگەزانە بچوکتر لە ٠٫١ مایکرۆن یان هەموو ئەو فولکانی فعالانە (VOCs) بن لەناو ببەن کە توانای ڕۆشتنیان هەیە بۆ شوێنەکانی تر. لەسەر بنەمای ئەنجامە توێژینەوەیییەکان، شوێنەکانی کە ممنوعی تەواوی سمووتنیان بەجێ هێنا، سەرەتا سەرچاوەی PM2.5 تا ٩٨٪ کەمبوو، لەکاتێکدا باشترین چینەکانی داگرتن تەنها توانی ٧٢٪ کەمکردنەوەی پێشبینی بکەن. ئەمە جیاوازی گەورەیەک دروست دەکات لە پاراستنی کەسانی ناسمووت لە بەرهەمهێنانی دووەمی سمووتن.

کاربەست و سودی نگهداری کردنی سیستەمی داگرتنی ئۆتادی سمووتن بجیهات لە سیاسەتی بێسیگار

هاوکاردانی سالانەی بەردەوامبوونی سیستمی فڕێدانی دۆخی تەنفروشی کارگەیی لە ناوچەیەکی دووجای پێدۆلاری ١٨–٢٣، لە جیاتی ٠.٩٠–١.٢٠ پێدۆلار بۆ بەرپرسیاری سیاسەتی ئازادی لە تەنفروش (ژورنالی تەندروستی کار ٢٠٢٣). ئەم هەڵگرتنەی ٢٠:١ ناوخۆی تەنها شەمەندەفەری تەنها نییە بەڵکو گۆڕینی فلتر و زیانی سیستمی HVAC لە بارودۆخی تەنفروش دەگرێتەوە.

ڕێساکە بە سوڕ دەچێتە سەر لابردنی شوێنەکانی دیاریکراوی تەنفروش لەگەڵ فڕێدان

ئێستا، ٣٤ ویلایەت لە سەرانسەری ئەمریکا نوێکاری بۆ مەرگەکانی ئامراز کردوون لە دوای ٢٠٢١، لەو شوێنە خواردنەوەی تەنباکۆیانەوە کە سیستەمی داهاتووی هەبوو بۆ دۆخی بێ تەنباکۆ لەسەر چەندین زەوی قوتابخانە و شوێنی گشتیتر. ئەم گۆڕانەوەیە لەگەڵ ئەوەی سازمانی نەتەوەیی کۆنتڕۆڵی نەخۆشییەکان (CDC) پێشنیار دەکات دەربارەی خەتنەسەر مەترسییە تەندروستییەکان - بەتاڵکردنی دۆخی مەترسیدار بەجیاتی تەنها هەوڵدان بۆ کۆنتڕۆڵکردنی. لەهەمان کاتدا لە سینگافور، ئەژانسی ژینگەی نەتەوەیی یاسای نوێیان بڵاوکردەوە بۆ ساڵی ٢٠٢٤ کە بەشێوەیەک شوێنەکانی خواردنەوەی تەنباکۆ دەبینن وەک چارەسەری مەودایی بەجیاتی دەمەزرێنەوە بۆ ماوەی درێژ. ئەم ڕێنماییانە داوا لەم شوێنە دەکەن کە لە کەمترین کەناپی داخڵبوونی ئامراز دوور بن، کە بەڕاستی داگیرکردنیان زۆر نابێت لە زۆربەی شارەکان کە بوونی شوێن محدودە.

پرسیارەکان و جووڵەکان پێکهاتوو

سیستەمی داهاتووی شوێنی خواردنەوەی تەنباکۆ چقدر کاریگەری دەبێت لە بەتاڵکردنی دوخ؟

سیستەمەکانی داگرتنی ئاسنیندن بە شێوەیەکی ناچۆن کیفایەتی هەوای دەربارە دەباشتر کەن لەلایەن کەمکردنەوەی دوخ و تەنەلەتی گەورەتر. بەڵام لە دوورکردنەوەی تەنەلەتی زۆر بچووک و ماددە گازی زیانباردا کەمتر کاریگەریان هەیە، کە هێشتا خەپەری تەندروستی دروست دەکات.

ئایا سیستەمەکانی داگرتن دەتوانن نەخۆێنەران بە تەواوەتی پاراستن لە دووخ؟

نەخێر، سیستەمەکانی داگرتن تەنیا ناتوانن نەخۆێنەران بە تەواوەتی پارێستن لە خەپەری دووخی دووەم. ناتوانن هەموو بەشە زیانبارەکان، بەتایبەتی تەنەلەتی زۆر بچووک و تۆکسینە گازییەکان، لە هەوا دوور بکەنەوە.

چی سەرچاوەکانی فیلتەرەکانی HEPA و کاربۆن لە دوورکردنەوەی دوخ؟

فیلتەرەکانی HEPA بە شێوەیەکی کاریگەر تەنەلەتی گەورە دەگرن بەڵام لە کارەبایی تەنەلەتی زۆر بچووک دەست لەسەر دەکەون. فیلتەرە کاربۆنییەکان، هەرچەندە بەشێک لە تلووژەکانی گازی دابەش دەکەن، بەڵام جێگیری محدودیان هەیە و دەتوانن زۆر بەخێرایی تەڕ بن، کە ئەمەش کاریگەرییان کەم دەکاتەوە لە کاتی ئاسنیندنی بەردەوامدا.

گۆڕانکاری هەیە لە سیاسەتدا لەبارەی داگرتنی ئاسنیندن یان ناوچە بێدوخ؟

بەڵێ، ڕۆژ بە ڕۆژ داواکاری زیاتر دەکرێت کە شوێنەکانی تایبەت بە دووخاندن لەگەڵ سیستەمی داهێشتن و دەربڕینی هەوا لابرێن و چواردەوری بێ دووخاندن دروست بکرێت، چونکە سیستەمی داهێشتن و دەربڕینی هەوا تەنها ناتوانێت پاراستنی تەندروستی و کوالیتی هەوا بۆ خەڵکی فراگر بکات.